Đường Sách… đường đời

Đầu năm 2016 Sài Gòn có Đường Sách được chính thức khai trương vào ngày 9/1/2016. Đó là con đường mang tên Đức Tổng giám mục Nguyễn Văn Bình, bên hông Nhà thờ Đức Bà. Con đường chỉ dài 144m, rộng 8m với hai hàng cây xanh nhưng chiếm một địa điểm quan trọng ngay trung tâm thành phố.

Cổng chính vào Đường Sách

Đường Sách có hai lối vào: cổng chính nằm bên hông Bưu điện Thành phố và cổng phụ giáp với đường Hai Bà Trưng, Quận 1. Nếu bước vào từ cổng chính người ta nhìn thấy ngay hơn 20 gian hàng sách phía bên trái, phía đối diện là những gian hàng “Cà phê Sách” trong đó có cả một quán McDonalds ở ngay đầu đường.

Các gian hàng sách nằm phía bên tay trái Đường Sách

Quy hoạch và địa điểm là 2 yếu tố thành công của Đường Sách. Thêm vào đó, việc trang trí của từng cửa hàng sách cũng như quán cà phê là nét nổi bật về văn hóa & nghệ thuật. Mỗi gian hàng mang một sắc thái riêng biệt nhưng lại không mang tính cạnh tranh vì khách đến đây hầu như chỉ để dạo chơi trong một không gian hoàn toàn khác hẳn những nơi buôn bán khác.

Một gia đình đi dạo trên Đường Sách

Khách có thể là cả một gia đình chọn đường sách làm điểm đến cho ngày cuối tuần. Con cái có thể vào một quán sách đọc những chuyện thiếu nhi và bố mẹ sẵn sàng mua những quyển sách mà con thích. Một cách đầu tư văn hóa vào những tâm hồn trẻ thơ mà chỉ ở Đường Sách mới đáp ứng một cách tự nhiên. Cũng từ đây, trẻ con tự tạo cho mình thú đọc sách ngay khi còn bé.

Giới thiệu sách mới

Khách có thể là những cặp thanh niên nam nữ đang yêu. Họ đi bên nhau, chụp ảnh kỷ niệm với nhau hay ngồi dự một buổi giới thiệu sách mới. Sinh hoạt văn hóa thường làm con người quên đi những lo toan trong cuộc sống hàng ngày. “Cơm, áo, gạo, tiền” tạm thời nhường chỗ cho tinh thần. Thú vui trong việc đọc sách hay chỉ ngắm sách cũng đủ để con người trở nên thánh thiện và thanh thản hơn khi dạo chơi Đường Sách.

Một buổi giới thiệu sách

Bạn bè gặp nhau bên ly cà phê giữa khung cảnh sách cũng thấy mình như sống.. “chậm lại”. Không ít thì nhiều, người ta cảm nhận được sự thư thái giữa cuộc sống xô bồ thường nhật của xã hội. Chỉ ngồi nhấm nháp ly cà phê và ngắm người qua lại trên Đường Sách cũng là một cái thú mà không nơi nào có được.

Bạn bè gặp nhau trên Đường Sách (ảnh: FB Tuan Anh Nguyen Xuan)

Thật tình, tôi không đến Đường Sách thường xuyên vì đã lớn tuổi, ngại di chuyển. Tuy vậy, mỗi khi đến đây tôi lại khám phá nhiều điều bất ngờ. Đến Đường Sách tôi thường  ghé lại những gian hàng bán sách cũ, chọn mua vài quyển và ngồi uống cà phê để đọc lướt qua.

Chuyện trò cùng bạn bè bên ly cà phê

Có lần một thanh niên trẻ ghé bàn tôi và xin phép “nhờ” tôi làm mẫu để anh chụp ảnh. Quả là một lời đề nghị đầy bất ngờ. Anh thanh niên đang học một lớp nhiếp ảnh và hôm đó đi thực tập sáng tác. Tôi vốn thích chụp ảnh nên có người lại chụp cho mình thì chẳng có lý do gì để… từ chối.

Tác phẩm của người thanh niên chụp một ông già

Chụp xong, anh xin tôi địa chỉ email để gửi tác phẩm của mình. Vài hôm sau, tôi nhận được mấy kiểu ảnh anh chụp. Anh thanh niên đã giữ đúng lời hứa và ảnh anh chụp còn đẹp hơn tôi ngoài đời gấp ngàn lần!

Bức hình thực tập thứ hai

Đường Sách còn là nơi bạn bè văn nghệ gặp nhau để hàn huyên hay được mời nhau tham dự buổi giới thiệu sách của mình. Đây cũng là nơi lý tưởng để cập nhật tin tức, người còn, người mất trong buổi xế chiều. Tôi vốn ít đi chơi nên những buổi hội ngộ này quả thật là hữu ích vô cùng.

Bạn bè tặng nhau những sách mới xuất bản

Khoảng cuối năm 2017 trong một lần đến Đường Sách (qua ngõ đầu đường Hai Bà Trưng) tôi thấy một tấm bích chương rất đẹp như để chào đón khách đến đây. Tấm bích chương ghi lại một danh ngôn:

“Không cần phải ĐỐT SÁCH để phá hủy một nền văn hóa, chỉ cần buộc người ta NGỪNG ĐỌC mà thôi”

Bên dưới những dòng chữ đó là tên của Mahatma Gandhi để trong ngoặc đơn với hàm ý ông là tác giả của câu nói đó. Ông Ghandi được người Ấn Độ coi là “thánh sống” với chủ trương chống lại người Anh bằng đường lối bất bạo động.

Tấm bích chương tại Đường Sách (phía đường Hai Bà Trưng)

Tôi rất tâm đắc với câu nói đó vì quả thật sau biến cố năm 1975 sách cũ đã bị đốt trong chiến dịch “bài trừ văn hóa đồi trụy”.  Vì thế nên tôi mới tìm hiểu thêm về câu nói này trên Google. Hóa ra, người nói câu đó lại là nhà văn người Mỹ gốc Thụy Điển, Ray Douglas Bradbury (1920 – 2012) chứ không phải là ông Gandhi!

Ông Bradbury chuyên viết về chuyện kinh dị và khoa học giả tưởng. Vào năm 2012, tàu Curiosity Rover của NASA hạ cánh trên Sao Hỏa được đặt theo tên ông, "Bradbury Landing". Nguyên văn danh ngôn của ông Ray Douglas Bradbury trong tiếng Anh như sau:

“You don't have to burn books to destroy a culture. Just get people to stop reading them" (tham khảo: https://www.brainyquote.com/quotes/ray_bradbury_120122).

Lão Tử cũng đã để lại cho đời một câu nói bất hủ: "Làm thầy thuốc mà sai lầm thì chỉ giết một người; làm chính trị mà sai lầm thì tàn hại cả đất nước; làm văn hóa mà sai lầm thì gây tai họa cho muôn đời".

Tôi không có ý quy chụp chuyện sai lầm đến độ “tai họa cho muôn đời” trong việc trích dẫn câu nói của nhà văn Ray Douglas Bradbury là người sống trong thế kỷ của chúng ta thành… Ông Thánh Mahatma Gandhi (1869 – 1948).

Viết ra đây để thấy, xây dựng Đường Sách sẽ là một “chuyện nhỏ” nếu đem so sánh với Đường Đời. Dù sao đi nữa, sách cũng chỉ là một công cụ phục vụ cho đời sống của chúng ta. Sách có thể hay hay dở và cuộc đời của chúng ta cũng chỉ phần nào lệ thuộc vào sách vở mà thôi.

Rất may, tấm bích chương đầy màu sắc đó đã không còn hiện diện tại Đường Sách nữa. Có lẽ những người làm văn hóa cũng nhận ra mình đã sai lầm nên “khẩu hiệu” này đã.. âm thầm ra đi!

Chụp ảnh bên tấm bích chương (ảnh: Ngô Thế Vinh)

***